Το κινηματογραφικό σύμπαν του Γιώργου Βακιρτζή

Πρόσοψη του κινηματογράφου ΑΤΤΙΚΟΝ με Γιγαντοαφίσα του Γ. Βακιρτζή, 1960.
Μακέτα (34,5×70 εκ.) ζωγραφισμένη από το Γ. Βακιρτζή (22/3/1960), για τη Γιγαντοαφίσα της ταινίας «TO ΣΥΝΔΙΚΑΤΟ ΤΩΝ 7» στον κινηματογράφο ΑΤΤΙΚΟΝ (VGM.109).

Ο Γιώργος Βακιρτζής αντιμετώπισε την ενασχόλησή του με τη Γιγαντοαφίσα και τη διαφημιστική κινηματογραφική αφίσα, επαγγελματικά και ψύχραιμα, θεωρώντας τον εαυτό του πρωτίστως μάστορα. Η Γιγαντοαφίσα ήταν ένα λαϊκό είδος, που απαιτούσε σκληρή δουλειά, γρήγορες αποφάσεις και η οποία, έως τότε, βασιζόταν στην εμπειρία του καλλιτέχνη. Η παρουσία του Βακιρτζή το μεταμόρφωσε σε ένα είδος κοινωνικής τοιχογραφίας που γέννησε μια «σχολή» μοναδική, η πορεία της οποίας διακόπηκε απότομα με την κρίση των κινηματογραφικών αιθουσών στην Ελλάδα, τη δεκαετία του ’70. Οι ικανότητές του τον βοήθησαν να δημιουργήσει μέσα σε ένα καθαρά παραστατικό πλαίσιο ένα προσωπικό σύμπαν, στο οποίο ενσωμάτωνε τους πειραματισμούς του, που συχνά ξεπερνούσαν κάθε όριο.
Σήμερα τα περισσότερα έργα του, τα οποία έχουν διασωθεί, ανήκουν σε συλλογές μουσείων, και με αυτό τον τρόπο υπάρχει η δυνατότητα να εξεταστούν με κριτήρια καθαρά αντικειμενικά. Πέρα από την εικόνα τους ως αυτόνομων έργων τέχνης, διατηρούν και μια δύναμη επιβολής, που ειδικά ο Βακιρτζής, κατάφερε να δώσει μέσα από τις συνθέσεις του στο χώρο της Γιγαντοαφίσας.
Ο επαγγελματισμός και η προσήλωση στη σταδιοδρομία του, που ήταν η ίδια του η ζωή, είναι εμφανείς στο πλήθος των σχεδίων κάθε είδους, αλλά και στα κείμενά του, γραμμένα ως σημειώσεις, που αποπνέουν απίστευτη ενέργεια και δύναμη.
Πίστευε στην κοινωνική χρησιμότητα της Γιγαντοαφίσας και συνειδητοποίησε γρήγορα ότι και το κοινό, αλλά και οι καλλιτέχνες αποδέχονταν με ενθουσιασμό τις πρωτοβουλίες του. Το σκληρό ρεαλιστικό του λεξιλόγιο είχε απήχηση στο αστικό κοινό, ακόμα και όταν ο ίδιος μεταμόρφωνε συνειδητά τα δεδομένα. Δημιουργώντας ένα νέο επίπεδο υποδοχής, μετέτρεψε ένα λαϊκό είδος σε ένα αστικό ορόσημο, σφραγισμένο με το δικό του αποτύπωμα.

Εμπιστεύτηκε την πρωταρχική ιδεολογική δύναμη μιας λαϊκής εικόνας  που προοριζόταν για κοινή θέα, απευθυνόταν σε ένα κοινό εν δυνάμει απροετοίμαστο, επιβαλλόταν μόνο και μόνο με τον όγκο της, δημιουργούσε εντυπώσεις, απόψεις και συζητήσεις πέρα από τον εντυπωσιασμό της πρώτης στιγμής– , σε μια διάσταση πέρα από την πληροφοριακή της λειτουργία. Πολύ γρήγορα δημιούργησε ένα μυθολογικό πάνθεον που ενορχήστρωνε ο ίδιος, προετοιμάζοντάς το το απόγευμα κάθε Σαββάτου και, στη συνέχεια, εκθέτοντάς το χωρίς προκαταλήψεις. Το κοινό του ήταν τεράστιο και απρόβλεπτο. Όμως, η ποιότητα της δουλειάς του είχε τέτοια απήχηση, που μεταμόρφωνε αυτό το αδιάφορο κοινό σε φανατικό αποδέκτη που ανυπομονούσε να δει και να σχολιάσει τη νέα του δουλειά το πρωί κάθε Δευτέρας. Χωρίς ο ίδιος να το συνειδητοποιεί, προσελκύοντας αυτό το ενδιαφέρον, το διαμόρφωνε μέσα από τις δικές του, συχνά ρηξικέλευθες, επιλογές. Σταδιακά ενσωμάτωνε όλο και περισσότερα στοιχεία του προσωπικού του λεξιλογίου, τα οποία επίσης μεταμορφώνονταν ιδιαίτερα γρήγορα, εναρμονιζόμενα στις εκάστοτε απαιτήσεις και δίνοντας ευφάνταστες λύσεις στα προβλήματα που προέκυπταν ακατάπαυστα.

Στις τολμηρές προτάσεις του Βακιρτζή έχουν αποδοθεί κατά καιρούς συγγένειες με την Ποπ Αρτ. Όμως, όπως φαίνεται από τα κείμενά του, από τη γενικότερη ιδεολογική του στάση, αλλά και από την πληροφόρηση που είχε, δεν πρέπει να ήταν κοινωνός αυτού του κινήματος που εξαπλωνόταν τότε στην Ευρώπη και την Αμερική. Οι λύσεις που προτείνει έχουν έναν ιδιαίτερα προσωπικό χαρακτήρα. Ίσως θα μπορούσε κανείς να βρει αντιστοιχίες και σχέσεις, όχι όμως συνειδητή σύνδεσή του. Οι αέναες αναζητήσεις του μέσα από σχέδια, σημειώσεις, μακέτες και η οριστική εγκατάλειψη της Γιγαντοαφίσας στα μέσα της δεκαετίας του ’60 οριοθετούν το ξεκίνημα της σταδιοδρομίας του στη ζωγραφική. Η Γιγαντοαφίσα δεν εξαντλεί την προσφορά του στην ελληνική τέχνη, αφού και η ζωγραφική του χαρακτηρίζεται από ένα πολύ ιδιαίτερο ιδίωμα γεμάτο ευαισθησίες. Αδιαμφισβήτητος όμως είναι ο τρόπος που χειρίστηκε αυτό το τόσο απαιτητικό είδος και έκανε τη συμβολή του μοναδική και από τότε ανεπανάληπτη, καθώς το κεφάλαιο «Γιγαντοαφίσα και κινηματογραφική αφίσα» αποτελούν, χωρίς αμφιβολία, τη σημαντικότερη και εντελώς ιδιαίτερη προσφορά του στην ελληνική σύγχρονη τέχνη.

error: Content is protected !!