Παλίμψηστο αφισών
σε τοίχους του Λονδίνου περί το 1890.

Από τη φύση της κάθε αφίσα έχει δημιουργηθεί με σκοπό να αποσπάσει την προσοχή του θεατή που διαρκεί για ένα πολύ σύντομο χρονικό διάστημα που χαρακτηρίζεται από ένταση. Σε αυτό τον πολύ περιορισμένο χρόνο, πρέπει να προκαλέσει την άμεση αντίδραση του θεατή: να τον ξαφνιάσει, να τον κάνει να γελάσει, να σκεφτεί, να δυσανασχετήσει, οπωσδήποτε όμως να αντιδράσει. Τότε μόνο –και μέσα από την αντίδρασή του– θα έχει μεταφέρει με επιτυχία το μήνυμά της. Θα έχει γίνει το μέσον, μέσα από το οποίο θα έχει μεταδοθεί αποτελεσματικά μια πολύ συγκεκριμένη πληροφορία.
Στη σύντομη σχετικά διάρκεια της ύπαρξής της ως εργαλείου επικοινωνίας, η αφίσα απέδειξε πολύ γρήγορα την αξία της. Η επικοινωνία γίνεται μέσα από την προσβασιμότητα και την προσαρμοστικότητα του λεξιλογίου της, κάτι που είναι ιδιαίτερα κρίσιμο και που ορίζει τελικά την ίδια της την ταυτότητα, αλλά και την επιτυχία του σκοπού για τον οποίο δημιουργήθηκε. Οι αφίσες έχουν την ικανότητα να ενσωματώσουν, σε ένα ενιαίο πεδίο, σύνθετες σκέψεις και μηνύματα μέσα από μια σχεδόν ποιητική εικονιστική συγκέντρωση. Μπορούν ταυτόχρονα να δημιουργήσουν μια γενικότερη εντύπωση στο ευρύ κοινό και, την ίδια στιγμή, να καταγραφούν ως πληροφορία που απευθύνεται σε κάποια συγκεκριμένη ομάδα η οποία μπορεί να αποκρυπτογραφήσει το βαθύτερο νόημα του μηνύματος. Αυτή η ομάδα είναι ο τελικός αποδέκτης του διαφημιστικού εγχειρήματος, είτε πρόκειται για ένα οργανωμένο πρόγραμμα είτε για μια μεμονωμένη προσπάθεια.

Το εσωτερικό τοπίο –της φαντασίας– και το εξωτερικό τοπίο –του περιβάλλοντος– έγιναν τα πεδία πάνω στα οποία προβάλλονται πρωτόγνωρες
εικόνες που ανταγωνίζονται για την προσοχή του κοινού. Η αφίσα μεταβάλλει την πρόσληψη του κόσμου δημιουργώντας εικόνες που πηγάζουν από την πιο τολμηρή φαντασία ή αποτελούν κομμάτι της. Οι ικανότητες ενός καλού σχεδιαστή αφίσας δημιουργούν ένα εικαστικό σύνολο που προσδίδει μια αναπάντεχη λάμψη στους δρόμους των πόλεων δημιουργώντας ένα περιβάλλον που δεν θα ήταν ποτέ δυνατόν να το βιώσει κανείς διαφορετικά (εξωτισμός, έντονη δράση, φαντασία). Παράλληλα, η ύπαρξή της συνδέθηκε άμεσα και αποκλειστικά με το αστικό τοπίο: οι άνθρωποι που ζουν σε αστικά κέντρα έχουν ανάγκη για χρώμα και φαντασία, κυρίως στους δημόσιους χώρους. Αφίσες δρόμου υπάρχουν και σήμερα, τα μηνύματα όμως της επικοινωνίας έχει αναλάβει σχεδόν αποκλειστικά η τηλεοπτική διαφήμιση.
Πολύ γρήγορα οι αφίσες γίνονται τόσο σημαντικά κομμάτια του συλλογικού υποσυνείδητου που μεταμορφώνονται σε αλληγορίες της ίδιας της μνήμης: Λαμπερές, καθαρές και καινούργιες τις πρώτες μέρες, πολύ γρήγορα σκίζονται, καταστρέφονται και ξεθωριάζουν. Πολλοί τοίχοι, γεμάτοι από στρώματα αφισών, μεταμορφώνονται σε παλίμψηστα της καθημερινότητας.

Χρήστος Φ. Μαργαρίτης, Ειρήνη Οράτη